Al is in Kaatsheuvel dan wel veel monumentaals verdwenen, toch zijn er vaak nog kleine elementen over die herinneren aan de rijke historie van ons kerkdorp. Kleine monumentale elementen waar je misschien dagelijks wel aan voorbij loopt of fietst en in al die jaren nog nooit hebt opgemerkt, maar wel een stukje van de Kaatsheuvelse historie vertellen. De komende weken zullen we in De Duinkoerier aandacht besteden aan deze kleine historische elementen. Vandaag is dat de Galgenwiel.
Twee weken geleden schreef ik in deze rubriek over de Melkdijk. Een ruim 350 jaar oud overblijfsel van de strijd tegen het water dat zich in het landgoed Plantloon bevindt. In die hoek, en wel op de grens tussen Waalwijk en Kaatsheuvel treft u nog zo’n opmerkelijke plek aan, namelijk de Galgenwiel. In 1658 brak het water met grote kracht door de dijken, Meerdijk en Hoevenaarsdijk, gelegen op de grens tussen Waalwijk en Kaatsheuvel. Op die plaatsen ontstonden heel grote wielen, omdat de kracht van het water het land geheel wegspoelde. Een van de resultaten van deze dijkdoorbraak is de Galgenwiel. Deze naam heeft deze plaats te danken aan het feit dat de heer van Loon op die plek ooit een galg had laten plaatsen in verband met een onenigheid tussen hem en de heer van Waalwijk. De reden van deze twist waren de tolgelden die voor de doorvaart voor de turfvaart, die in die omgeving liep, moesten worden betaald. De heer van Waalwijk meende recht te hebben op deze opbrengsten. De heer van Loon meende daar ook recht op te hebben, omdat de turfvaart over zijn grondgebied liep. Hij kon als ontvangen tol, die de turfstekers voor hun pleiten (platboom vaartuigen) die de vaart afvoeren moesten betalen, jaarlijks een bedrag van rond de 1.000 gulden inboeken. Een bedrag wat de heer van Waalwijk ook graag in zijn boeken bijschreef. Aangezien grenzen toen aangegeven werden door zogenaamde grenspalen, waarover menig keer een verschil van mening bestond, dacht de heer van Waalwijk ook tol te kunnen innen. Om duidelijk te maken dat de grond en ook de tolgelden aan de heer van Loon toebehoorden liet laatstgenoemde dus een gerecht plaatsen. De eigenlijke gerechtsplaats was aan de zuid-west zijde van de grond die de heer van Loon toebehoorde, de omgeving van de Galgeneindsestraat in De Moer. Om een duidelijk signaal naar de heer van Waalwijk af te geven liet de heer van Loon in de omgeving van de latere Galgenwiel dus ook op die plaats een gerecht plaatsen. Hij liet er twee raderen neerzetten waarop hij twee misdadigers liet radbraken. Daarmee accentueerde hij gelijk de grens van zijn gronden. Toen later het wiel ontstond werd die plaats dus al snel Galgenwiel genoemd.
In 2016 werd door Platform de Langstraat en Natuurmonumenten een vlonderbrug over de Galgenwiel aangelegd die letterlijk Waalwijk en Kaatsheuvel met elkaar verbind. Deze brug is gemaakt van hout dat eerder was gebruikt bij het veer Kruiningen-Perkpolder in Zeeland, maar dat door de aanleg van de Westerscheldetunnel uit de vaart werd genomen.
Hopelijk dat u voortaan op uw wandeling of fietstocht aandacht besteed aan de kleine historische elementen die het verhaal van ons kerkdorp Kaatsheuvel en zijn omgeving levendig houden. Ze zijn in ieder geval de moeite waard om te bewaren. Iets waar heemkundekring De Ketsheuvel zich voor inzet. Word ook lid en meldt u aan via www.deketsheuvel.nl.
Kees Grootswagers, lid heemkundekring De Ketsheuvel