Al is in Kaatsheuvel dan wel veel monumentaals verdwenen, toch zijn er vaak nog kleine elementen over die herinneren aan de rijke historie van ons kerkdorp. Kleine monumentale elementen waar je misschien dagelijks wel aan voorbij loopt of fietst en in al die jaren nog nooit hebt opgemerkt, maar wel een stukje van de Kaatsheuvelse historie vertellen. De komende weken zullen we in De Duinkoerier aandacht besteden aan deze kleine historische elementen. Vandaag zijn dat de schietbaan en de kogelvanger.
Een schietbaan wordt in deze huidige tijd vaak in verband gebracht met een schietvereniging of een gilde. Het was rond medio 1800 echter de plaatselijke schutterij die in de Loonse en Drunense Duinen onder Kaatsheuvel haar oefeningen hield. Deze schutterij moet echter niet verward worden met de gildes. De schutterijen waren landelijk bij wet (11 april 1827) geregeld als een soort nieuw legeronderdeel. Zij functioneerden tot 1907, toen op 9 oktober van dat jaar bij Koninklijk Besluit werd besloten aan de officieren van de bataljons dienstdoende en rustende schutterijen eervol ontslag te verlenen. De opvolger werd de Landweer, die echter in 1922 ook werd opgeheven. Inmiddels was in 1920 in Kaatsheuvel de Burgerwacht opgericht. Zij werden in Nederland vanaf 1918 in het leven geroepen om op te treden tegen ’revolutionaire woelingen’. De Nederlandse autoriteiten waren namelijk erg geschrokken van de Russische revolutie en de opstanden in Duitsland en Oostenrijk. Deze Burgerwacht, de naam zegt het al, bestond voornamelijk uit vrijwillige burgers die in het uniform van de Vrijwillige Burgerwacht oefenden in het hanteren van wapens. Dit deden zij, net als voorheen de schutterijen, op een schietbaan. Omdat zij met scherp schoten moest de schietbaan aan het eind worden voorzien van een kogelvanger. Deze bestond uit een aarden wal die de kogels moest opvangen die naast de schietschijf kwamen.
Helaas is van de schietbaan en de kogelvanger in de Loonse en Drunense Duinen weinig meer terug te vinden en ook voor de opvolger ervan, die in 1920 werd aangelegd aan de Horst voor de Vrijwillige Burgerwacht, is niets meer terug te zien. Gelukkig is in 2021 een dergelijke schietbaan met kogelvanger door Natuurmonumenten met een bijdrage van Platform Langstraat bij De Galgenwiel in ere hersteld. Deze schietbaan ligt net over de gemeentegrens tegenover café restaurant De Galgenwiel, dus op Waalwijks grondgebied, maar geeft een mooi beeld hoe een dergelijk stukje cultuurhistorie eruit gezien moet hebben dat zich ook onder Kaatsheuvel bevond.
Van de schietbaan aan de Horst in Kaatsheuvel maakten overigens naast de Vrijwillige Burgerwacht van Kaatsheuvel ook die van Loon op Zand en Sprang-Capelle gebruik tot laatstgenoemden een eigen schietbaan kregen. Daarnaast maakte ook de Koninklijk Erkende Schietvereniging St. Jan gebruik van de betreffende schietbaan. De baan had dus een multifunctioneel gebruik voor meerdere partijen.
Hopelijk dat u voortaan op uw wandeling of fietstocht aandacht besteed aan de kleine historische elementen die het verhaal van ons kerkdorp Kaatsheuvel en zijn omgeving levendig houden. Ze zijn in ieder geval de moeite waard om te bewaren. Iets waar heemkundekring De Ketsheuvel zich voor inzet. Word ook lid en meldt u aan via www.deketsheuvel.nl.
Kees Grootswagers, lid heemkundekring De Ketsheuvel